12.10.44 Απόρρητο υπόμνημα του Πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας Ουίνστον Τσόρτσιλ σχετικά με την Συμφωνία των Ποσοστών.( Από τα Βρετανικά Αρχεία Premier 4/66.7)

"Το σύστημα των ποσοστών, δεν επιδιώκει να καθορίσει την αναλογία των Επιτροπών για κάθε Βαλκανική χώρα, αλλά να εκφράσει το ενδιαφέρον και το αίσθημα με το οποίο η Βρετανική και η Σοβιετική κυβέρνηση προσεγγίζουν τα προβλήματα αυτών των χωρών και για να αποκαλύψουν τον τρόπο σκέψης ο ένας στον άλλο με έναν τρόπο που θα είναι κατανοητός. Δεν υπάρχει πρόθεση να αποτελέσει κάτι παραπάνω από έναν οδηγό, και σαφέστατα δεν δεσμεύει τις Ηνωμένες Πολιτείες, ούτε αποτελεί προσπάθεια εγκαθίδρυσης ενός συστήματος σφαιρών επιρροής. Είναι δυνατόν πάντως [αυτή η συμφωνία], να βοηθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να καταλάβουν πως σκέφτονται οι δύο βασικοί της σύμμαχοι για αυτές τις περιοχές.

Συνεπώς, γίνεται κατανοητό ότι φυσιολογικά η Σοβιετική Ρωσία έχει ζωτικά ενδιαφέροντα σε χώρες που συνορεύουν με την Μαύρη Θάλασσα, με πρώτη την Ρουμανία, εναντίον της οποίας επιτέθηκε με επιπόλαιο τρόπο με 26 διμοιρίες και δεύτερη την Βουλγαρία, με την οποία μοιράζεται παλαιούς δεσμούς. Η Μεγάλη Βρετανία θεωρεί σωστό να σεβαστεί τις Ρωσικές απόψεις σχετικά με αυτές τις δύο χώρες και την Σοβιετική επιθυμία να αναλάβει την πρωτοβουλία για την πρακτική καθοδήγηση τους στο όνομα του κοινού αγώνα.

Παρομοίως, η Μεγάλη Βρετανία έχει μακρά παράδοση φιλίας με την Ελλάδα και άμεσο ενδιαφέρον ως Μεσογειακή δύναμη για το μέλλον της. Σε αυτό τον πόλεμο η Μεγάλη Βρετανία έχασε 30.000 άνδρες στην προσπάθεια της να αντισταθεί της Γερμανο-Ιταλικής εισβολής στην Ελλάδα, και επιθυμεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην καθοδήγηση της Ελλάδας μακριά από τα τωρινά της προβλήματα, διατηρώντας παράλληλα την στενή συνεργασία με τις Ηνωμένες πολιτείες που χαρακτηρίζει μέχρι σήμερα την Αγγλο-Αμερικάνική πολιτική σε αυτό το πεδίο. Σε αυτό το σημείο, γίνεται κατανοητό ότι η Μεγάλη Βρετανία θα παίξει κυρίαρχο ρόλο στο στρατιωτικό πεδίο βοηθώντας την υπάρχουσα Βασιλική Ελληνική Κυβέρνηση να εγκαθιδρύσει την εξουσία της στην Αθήνα με όσο το δυνατό πιο ευρεία και ενωμένη βάση. Η Σοβιετική Ρωσία είναι έτοιμη να παραχωρήσει την πρωτοβουλία στην Μεγάλη Βρετανία με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η Βρετανία θα αναγνωρίσει την στενή σχέση μεταξύ Ρωσίας και Ρουμανίας. Αυτή η συνεννόηση θα αποτρέψει, στην Ελλάδα, εχθρικές φατρίες από το να διεξάγουν εμφύλιο πόλεμο η μία εναντίον της άλλης, γεγονός που θα ενέπλεκε της Βρετανικές και Ρωσικές κυβερνήσεις σε ενοχλητικά αντεπιχειρήματα και σύγκρουση πολιτικής.

Ερχόμενοι στην υπόθεση της Γιουγκοσλαβίας, το ποσοστό ’50-50’ επιδιώκει την θεμελίωση μιας κοινής δράσης και μιας από κοινού πολιτικής μεταξύ των δύο Δυνάμεων που πλέον θα εμπλέκονται άμεσα, για να ευνοήσουν την δημιουργία μιας ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, αφού πρώτα όλα τα συστατικά της ενωθούν στο έπακρο για να διώξουν τους Ναζί κατακτητές. Παραδείγματος χάριν, η πρόθεση είναι να εμποδιστεί μια ένοπλη διαμάχη μεταξύ Κροατών και Σλοβένων από την μια πλευρά, και των ισχυρών και πολυπληθών Σέρβικων στοιχείων από την άλλη. Επιπροσθέτως, στόχος είναι να δημιουργηθεί μια κοινή πολιτική προς τον Στρατηγό Τίτο, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα όπλα που του παρέχονται θα χρησιμοποιηθούν ενάντια στους Ναζί εχθρούς, και όχι για εσωτερικούς λόγους. Θα ήταν ιδιαιτέρως ωφέλιμο, να συνεχιστεί αυτή η από κοινού πολιτική από την Βρετανία και την Σοβιετική Ρωσία, χωρίς καμιά εκατέρωθεν σκέψη για ιδία ειδικά οφέλη.

Όπως δείχνουν τα πράγματα, ο Σοβιετικός Στρατός αποκτά τον έλεγχο στην Ουγγαρία, και είναι φυσιολογικό, το μεγαλύτερο μερίδιο επιρροής να το έχουν αυτοί [οι Σοβιετικοί], σε συνεννόηση βέβαια με την Μεγάλη Βρετανία και πιθανώς τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες εάν και δεν ενεργούν στην Ουγγαρία, θα πρέπει να την θεωρούν ως κράτος της Κεντρικής Ευρώπης και όχι της Βαλκανικής.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι αυτή η ευρεία παράθεση των Σοβιετικών και Βρετανικών αντιλήψεων σχετικά με τις χώρες που αναφέρθηκαν παραπάνω, είναι μόνον ένας προσωρινός οδηγός για τον άμεσο μέλλον κατά την διάρκεια του πολέμου, και θα επανεξεταστεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις όταν θα βρεθούν στο τραπέζι των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων για να καταλήξουν σε μια γενική συμφωνία για την Ευρώπη.

12.10.44 "

(Απόδοση στα ελληνικά: Αλέξανδρος Διαμαντής- Μπαλάσκας)